Засаглал ба улс төрийн засаглал

Лекц №2

Агуулга

Ø Засаглалын тухай ойлголт, улс төрийн засаглал

Ø Засаглалын нөөц

Ø Засаглалын легитимт шинж

Засаглалыг ойлгох чиг дараах хандлага байдаг.

•      Биологийн хандлага: Засаглал гэдэг бол биологийн бүх амьтадад байдаг харилцаа хүний нийгэмд ч оршиж байдаг.

•      Нийгмийн чиг хандлага: Марксистууд хүнд оршиж байгаа шинж нь биологийнх, харин нийгмийн харилцаанд оролцож байж соёлжсон бие хүн болно. Иймээс хүний засаглал биологийн гэхээсээ нийгмийн чиг хандлагатай.

•      Биологийн болон нийгмийн харилцан хандлагаар засаглалыг тайлбарлаж байна.

Засаглалыг барьж явуулдаг 3 хүчин зүйл

•      Эрх зүйн

•      Хүчний

•      Эдийн засгийн

Засаглалыг хэрэгжүүлэх тал дээр

•      Хэнийг засаглах вэ?

•      Яаж засаглах вэ? гэдэг нь чухал асуудал юм. Энэ нь тухайн орны баримтлаж буй ёс заншил, зан суртахуун, хууль зүйн хүрээнд илэрнэ.

XVII зуунаас Ш.де.Монтескье төрийн засаглалыг 3 ангилсан.

1. Хууль тогтоох засаглал

2. Гүйцэтгэх засаглал

3. Шүүх засаглал

Улс төрийн засаглалын үүрэг:

1.   Нийгэм улс төрийн тогтолцоог бүрдүүлэх үүрэгтэй

2.   Төр нийгмийн бүлгүүд улс төрийн байгууллагууд олон нийтийн нэгдлүүдийн харилцааг зохион байгуулах

3.   Янз бүрийн түвшин дээр иргэн улс төрийн үйл ажиллагааг удирдах үүрэгтэй

4.   Улс төрийн болоод нийгмийн бусад харилцааг хянах үүрэгтэй.

Улс төрийн засаглалын үндсэн зарчмууд:

•     Легитимт байдал

•     Ажил хэрэгч байдал

•     Бодитой байх

•     Болгоомжтой байх

•     Хамтын удирдлага

•     Өөрийн шүүмжлэл

•     Хэм, хэмжээ сахих

•     Хатуу чанд, тууштай байх

•     Нууц хадгалах

Улс төрийн засаглал нь легитимт шинжтэй бөгөөд тухайн засаглалын хүлээн зөвшөөрөгдсөн шинжийг хэлдэг.

Улс төрийн засаглалын легитимт шинжийг гол үзүүлэлт:

1.  Легитимт шинжтэй засаг нь хууль ёсны байна.

2.   Төр түүний зүтгэлнүүдийн үйл ажиллагаа олон түмний дэмжлэгийг хүлээх явдал засгийн легитимт шинжийн үзүүлэлт юм.

Эрх мэдлийн хэлбэрүүд

Хэлбэр	Хүч хэрэглэх	Наймалцаах	Үүрэг үүсгэх
Харилцааны төрөл	Албадлагын хүчээр	Ашигтай солилцоо	Хамтын харилцаагаар
Захирагдах сэдэл	Айдас	Хожоо	Зүтгэх хүсэл
Байгууламж институт	Цэргийн хүч	Эдийн засгийн	Нийгмийн