Профессия инженери технологи

Технологи пищевого произоводства компетентний цлециалиет принимающий участие в изсотовлиние продуктав питания в фабрично заводских. Кондитерских изделий випечки десертов конфет а.т...

Винодел занимаются я всел, что свозаное с произдводства

Вина: технологией его гозрявания И сбора винограда пойском почвни подплантаций, вы веделиен нивых.

Инженер по оборудованию востробовани, везде, где есть какая-либо техника а сегодня без нее не обхадится работа не идного продпримятся, ни кониднасьний бить...

По оценком диетоеогов, человек стем есчено унотребляет в жищуу более ста резличних продуктов.

http://www.youtube.com/watch?v=SSfQ5tl3Rck

Улс төрийн дэглэм

Лекц 4

       Улс төрийн дэглэмийг улс төрийн засаглалыг хэрэгжүүлэх арга хэрэгслүүдийн нийлбэр цогц гэж ойлгож болно. Улс төрийн дэглэм нь төрийн удирдах дээд байгууллагуудыг сонгох сонгуулийн үр дүнд бий болдог зүйл. Мөн засгийн эрхэнд гарсан улс төрийн намуудын тавьж байгаа зорилт улс төрийн дэглэмийн хэв маягт их нөлөөтэй.

•        Хүний эрх, эрх чөлөөг баталгаажуулан хэрэгжүүлж байгаа байдал, төрийг удирдах хэрэгт идэвхтэй оролцох, нийгмийн хамгаалал амжиргааны түвшин зэрэг нь улс төрийн дэглэмийг тодорхойлох нэг хүчин зүйл болдог. Энэ утгаараа нийгэм дэхь улс төрийн харилцаа засаглалыг хэрэгжүүлэх арга, хэлбэр, төр нийгмийн хоорондын тогтсон харилцаа хамаарал зэргийг нийгмийн улс төрийн дэглэм гэнэ.

Улс төрийн дэглэмийг ангилахдаа

1.  Эрх мэдлийн төвлөрлийн хэмжээ

2.  Үнэт зүйлийн төрөл зэргийг гол болгон авч үздэг.

3.  Улс төрийн

4.  дэглэм

1.  Ардчилсан

2.  Ардчилсан бус

1.  Авторитар

2.  Цэргийн

3.  Тоталитар

4.  Апертейд

5.  (арьс өнгөөр

6.  ялгаварлах)  

Тоталитаризм (латин–totalitas-бүхэл бүтэн)–ыг 1925 онд анх Италийн фашизмыг үндэслэгч Б.Муссолин улс төрийн өөрийн хөдөлгөөндөө хэрэглэсэн.

•        Тоталитаризм

•        Барууны

•        /германд Гитлерийн үед/

•        Зүүний

•        /ЗХУ-д Сталинизмын

•         жилүүдэд/ a

•        Тоталитар дэглэмийн эх үндсийг судлаачид аж үйлдвэржилтийн үеийн хямралд нийгмийн зүгээс үзүүлж буй хариу үйлдэл гэж үздэг. Нийгмийн хуучин уламжлалыг эвдэж, нийгмийн амьдралын хэв маягийг үндсээр нь өөрчилсөн, шинэ нийгэм болон үндэсний адилслал бүрдүүлж чадаагүй үед хүчтэй төвлөрсөн засаглалыг байгуулж хатуу дэг журам, тулгамдсан нийгмийн асуудлыг шуурхай шийдвэрлэх боломжтой гэсэн хандлага гардаг. Тоталитаризм нь нийгмийн уламжлалт социаль бүтэц унаж, нийгэм ёс суртахууны хоосролд орсон үед үүсдэг.

       1956 онд К.Фридрих, З.Бжезинский нар энэ дэглэмийн 6 шинж чанарыг тодорхойлсон.

1.  Улс төрийн дэглэм тодорхой үзэл сурталтай байх ёстой.

2.  Ганц нам байх ёстой.

3.  Нийгмийг удирдах системийн хүчирхийлэл ба бүхнийг нам хянадаг.

4.  Олон нийтийн мэдээллийн хэрэгсэл төрийн хяналтанд байна.

5.  Зэвсэгт хүчин нам засгийн удирдлага дор байна. 

6.  Нам, төр хоёр улс орны эдийн засгийн амьдралыг хянадаг.

7.  Авторитар дэглэм нь латин хэлний autoritas буюу засаглал нөлөөлөл гэсэн үгнээс гаралтай. Энэ дэглэмийг нэг буюу бүлэг хүмүүсийн дарангуйлал бүрдүүлдэг.

8.         Авторитар нь тоталитаризмтай төстэй ч эдийн засаг, соёл, шашин зэрэг улс төрийн гаднах хүрээнд хүрдэггүй.

       Ардчилал гэдэг нь грекийн “demos”- ард түмэн, “сratos”- засаг гэсэн үгнээс гаралтай. Ардчилал нь ард түмний засаг юм. Гэвч бодит ардчилал ард түмнээс сонгогдсон хүмүүсийн засаглалын хэлбэрээр байх бөгөөд үүнийг төлөөллийн ардчилал гэж нэрлэдэг.

 
       Ардчилсан нийгэмд улс төрийн засаглал нь легитим шинжтэй байх бөгөөд хууль нийцүүлэх замаар засаглалаа хэрэгжүүлдэг. Ардчилсан дэглэмд хуулиар хариглоогүй бүхнийг зөвшөөрнө гэсэн зарчим үйлчилдэг.

Ардчиллын үндсэн шинж:

•        Ард түмнийг төрийн эрх мэдлийн эх сурвалж болгон бүрэн эрхийг илэрхийлдэг.

•        Иргэдийн тэгш эрхийг хангах

•        Олонхийн засаглал

•        Төрийн гол байгууллагуудыг сонгуулийн замаар бүрэлдүүлэх

•        Хүний эрх эрх чөлөөг баталгаажуулах нь ардчилсан төрийн үүрэг

•        Үзэл бодлын чөлөөт байдал, түүнийг хэрэгжүүлэхийн төлөө шударга өрсөлдөөн ард түмний чөлөөтэй сонголт хийх боломж

•        Энэ бүгдийг үндсэн хуулиар баталгаажуулсан байдал

•        Чөлөөт шударга сонгууль

•        Олон намын тогтолцоо

•        Хуулинд захирагдах ёс

Ардчиллын тухай онол

•        Ардчиллын тухай сонгодог үзэл онол

•               Энэ үзэл санааны гол зарчим нь төрийн засаглалыг хэрэгжүүлэхэд ард түмэн нийтээрээ оролцох эрхтэй. Улс төрийн тэгш эрхтэй оролцох боловч тэгш эрхийн зарчмыг хэт туйлшруулан үзэж болохгүй. Хүн бүр байгалиас заяагдсан авъяас чадвар чармайлтаараа бусдаас ялгаран гарсны үндсэн дээр бий болсон тэгш бус байдал нь тэгш эрхийн үндсэн зарчмыг хөндөхгүй гэж үзнэОлон ургалч онол    

       Энд нийгмийн доторх улс төрийн нам, бүлэглэлүүдийн үүрэг чухал бөгөөд тэдгээр нь хоорондоо өрсөлдөн олон түмний дэмжлэгийг авч төрийн эрхийг ээлжлэн барьдаг. Нийгмийн бодит нөхцөл байдалд хэрэгжүүлэх бололцоонд тулгуурласан онол юм.

•        Элитийн онол 

       Нийгмийг ард түмэн бус харин тэдний дундаас шалгарсан цөөнх удирддаг гэсэн гол санааг илэрхийлдэг. Үндэслэгчид нь Италийн Вильфредо Парето (1848-1923), Гаэтана Моска (1858-1941) нар юм. Элит нь шалгарсан хүмүүсийн нэгдэл боловч хаалттай бүлэг биш өөрсдийн хүч чадлын эх сурвалж болсон олон түмний санаа бодлыг байнга харгалзах шаардлагатай гэж үздэг.

Лекц5

•     Хүний тогтвортой хөгжлийг хангах тааламжтай орчныг төр дангаараа, эсвэл зах зээл дээр ажлын байр, орлого бий болгогч хувийн хэвшлийн оролцоотойгоор ч бүрдүүлж чадахгүй, энд иргэний нийгмийн үүрэг оролцоо зайлшгүй шаардлагтай гэдэг нь дэлхийн олон орны хөгжлийн туршлагаас нэгэнт тодорхой болжээ.

•     Иргэний нийгэм нь аливаа нийгмийн улс төрийн болон нийгмийн харилцааг хөгжүүлэгч, нийгмийн бүлэглэлүүдийн эдийн засаг, нийгэм, улс төрийн үйл ажиллагаанд оролцох оролцоог идэвхжүүлэгч механизм болж өгдөг.

Иргэний нийгэм нь

Òтэдэнд тулгарч буй асуудлаар төрийн бодлогод нөлөөлөх боломжийг хүмүүст олгох

Òнийгмийн нөөцөөс хүртэх арга замыг олоход хүмүүст дэмжлэг үзүүлэх

нийгмийн амьдралд оролцох ба нийгмийн хөгжилд хувь нэмэр оруулах боломжийг хүмүүст өгөх
Хөгжиж буй орнуудын хувьд иргэний нийгэм цэцэглэн хөгжиж тааламжтай орчин бүрдүүлэх нь чухал бөгөөд түүнд дараах хүчин зүйлүүд багтана

Үүнд:

o  иргэдийн эвлэлдэн нэгдэх эрх, эрх чөлөөг бататгасан хууль эрх зүйн орчин бүрдүүлэх

o  бизнесийн байгууллагууд болон буяны байгууллагуудын зүгээс иргэний нийгмийн байгууллагуудыг дэмжих үйл явцыг хурдасгах зорилгоор төрөөс татварын болон бусад хэлбэрийн урамшууллын бодлого хэрэгжүүлэх

o  шийдвэр гаргах үйл явц болон гарсан шийдвэрийн хэрэгжилтэнд хяналт тавихад иргэний нийгмийн оролцоог хангах, механизмыг бий болгох

o  төрөөс болон донор байгууллагуудын зүгээс дэмжлаг үзүүлэх

Иргэний нийгмийн шинжийг бүрдүүлэхийн тулд:

•     чөлөөтэй хэвлэн нийтлэх хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулан үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх

•     улс төрийн олон намыг хүлээн зөвшөөрөх
шударга өрсөлдөөнт сонгуулийн системийг бий болгох

•     хувийн өмчин дээр тулгуурласан өрсөлдөөнт зах зээлийн нийгмийг бий болгох

олон төрлийн өмчит нийгмийг бий болгох, түүнийг хүлээн зөвшөөрөх, гэх мэтийг эрх зүйт төрөөр баталгаажуулж өгөх шаардлагатай.

Иргэний нийгэм төлөвших орчинг төр бий болгон зохицуулж өгөх ёстой

•        Нийгэм

•        Улс төр

•        Оюун санаа

•        Эдийн засаг

•        Эдийн засгийн хүрээнд: өмчийн олон хэлбэр эрх тэгш хөгжиж, хүмүүс хувийн өмчтэй байж, түүнийгээ захиран зарцуулах, чөлөөт үйлдвэрлэл, худалдаа, үйлчилгээ, шударгаар өрсөлдөх нөхцлийг хангах ёстой.

2.  Нийгмийн хүрээнд: арьс өнгө, нас хүйс, үндэс угсаа, нийгмийн байдлаар нь ялгаварлахгүйгээр хүний эрх, эрх чөлөөг дээдлэх, хуулийн хүрээнд үүрэг хариуцлагыг нь адил тэгшээр илэрхийлэх, иргэд ашиг сонирхлоо илэрхийлсэн эвсэл холбоо, сонирхлын бүлгүүдийг бий болгож, тэдний үйл ажиллагааны чөлөөт байдлыг эрх зүйн хувьд баталгаажуулсан байх ёстой.

4.  Улс төрийн хүрээнд: эрх мэдлийг зохистой тэнцвэржүүлэн хуваарилсан байх, чөлөөт ардчилсан сонгуулийн систем бүрэлдэж, олон намын тогтолцоо бүрэлдсэн байх, түүнчлэн иргэдийн төр нийгмийн хэрэгт оролцох боломжийг хангах, орчныг бүрдүүлэх ёстой.

5.  Германы сэтгэгч Ф.Б Хоумполд: Төрийн дотор таатай нөхцөл бий болгох явдал бол Иргэний нийгмийн үзэл санаа. Иргэд төрөөс тусламж авах тусмаа түүний эрч хүчийг нь сулруулж, бие даах байдлыг нь алдагдуулж байдаг. Энэ үзэл санаа нь төрийн эрх мэдлийг халах ёстой гэж үзсэн.  

Ф.Фукияма ардчилал нь хөгжлийн төвшингээс хамааран нийтлэг орших дөрвөн шатаас бүрддэг  хэмээн үзжээ.

•     үзэл суртлын төвшинд ардчилсан институт, ардчиллын зөв буруугийн тухай норматив итгэл үнэмшил бүрэлдэн бий болох

•     ардчилсан үндсэн хууль, хуулийн систем, намын тогтолцоо, зах зээлийн бүтэц бүрэлддэг

•     Иргэний нийгмийн төвшинд ардчилсан улстөрийн институт, төрөөс тусдаа иргэний нийгмийн бүтэц бүрэлдэж эрх мэдэл, бодлого боловсруулах үйл явцад нөлөөлөх чадвартай болдог.

•     гэр бүлийн бүтэц, шашин, үнэт зүйл, ёс суртахуун зэрэг соёлын бүхий л шатанд ардчилал нэвчин орж бэхждэг

•     Төр иргэдийнхээ эрх чөлөөг хамгаалах нэрээр эрх болон засаглалаа хэтрүүлж, шударага ёсыг алдагдуулдаг.

•     “Иргэний нийгмийн оролцоо” нь улс орны нийгмийн хөгжилд иргэд, иргэний нийгмийн байгууллагууд үйл ажиллагаагаа идэвхжүүлэн нийгэмд тулгамдаж  буй асуудлуудыг шийдвэр гаргах түвшинд хүргэх бүтээлч санаачлагуудыг өрнүүлж тодорхой үр дүн, өөрчлөлт гаргахыг чухалчилж байна.

•     1992 оны Үндсэн хуульд хүмүүнлэг, иргэний ардчилсан нийгэм цогцлуулан хөгжүүлэхийг эрхэм зорилго болгоно хэмээн тунхагласан байна.

•     Иргэний нийгэм гэдэг хэдэн ТББ, төртэй хамтарч ажилладаг байгууллагуудыг хэлдэг юм биш.